Founders & Startups
Het Stockholm mysterie: hoe Zweden Europa's unicorn champion werd
15 okt 2025


De statistiek die Europa wakker schudt
Hier is een feit dat je even achter je oren laat krabben. Zweden, met slechts 10,5 miljoen inwoners, heeft 41 unicorns geproduceerd. Nederland, met 17,5 miljoen inwoners, heeft er 15. Het Verenigd Koninkrijk, met 67 miljoen inwoners, heeft er 51.
Per capita betekent dit dat een Zweed 4 keer meer kans heeft om een unicorn te bouwen dan een Brit, en 2,7 keer meer kans dan een Nederlander.
Land | Unicorns | Bevolking (miljoen) | Unicorns per miljoen |
|---|---|---|---|
Zweden | 41 | 10,5 | 3,9 |
Nederland | 15 | 17,5 | 0,9 |
VK | 51 | 67,0 | 0,8 |
Duitsland | 31 | 84,0 | 0,4 |
Frankrijk | 29 | 68,0 | 0,4 |
Het geheim zit niet in de grootte van de hoofdstad, maar in iets veel fundamentelers. Hoe een land omgaat met succes.
Het Adalberth fenomeen van miljardair naar filantroop
Het antwoord op Zweden's succes begint met een verhaal dat je nergens anders ter wereld hoort. Niklas Adalberth, medeoprichter van Klarna, had in 2021 een aandeel ter waarde van $2,5 miljard. In plaats van het te behouden, verkocht hij het grootste deel om zijn Norrsken Foundation te financieren.
"Toen ik Klarna startte, geloofde ik dat geld gelijk stond aan geluk. Het was eigenlijk heel egoïstisch vanaf het begin," vertelt Adalberth aan Business Insider. "Maar toen ik deze droom leefde, kreeg ik een naar gevoel. Hé, ik kan echt het verschil niet proeven tussen deze wijn en de rotzooi-wijn die ik thuis heb."
Na een eye-opening trip naar Las Vegas, waar hij duizenden dollars uitgaf aan luxe maar zich leeg voelde, besloot hij zijn leven om te gooien. Hij verkocht zijn Klarna-aandelen en stak €140 miljoen in Norrsken, niet als investering, maar als gift aan de volgende generatie ondernemers.
"Ik heb al dit geluk in mijn leven, en meer geld slaat nergens op. En ik wil echt in de spiegel kunnen kijken en zien dat ik iets positiefs heb gecreëerd," legt hij uit.
Dit is niet uniek in Stockholm. Het is de norm die heel Zweden heeft geïnfecteerd.
Daniel Ek van Spotify naar Europese defensie-AI
Maar Adalberth is niet de enige. Daniel Ek, de oprichter van Spotify, investeerde in juni 2025 maar liefst €600 miljoen in Helsing, een Europees AI-defensiebedrijf, via zijn Prima Materia fonds. De investering maakte hem voorzitter van het bedrijf dat AI-gedreven drones en gevechtssystemen ontwikkelt.
"Terwijl Europa snel zijn defensiecapaciteiten versterkt als reactie op veranderende geopolitieke uitdagingen, is er een urgente behoefte aan investeringen in geavanceerde technologieën die zijn strategische autonomie en veiligheidsparaatheid garanderen," zei Ek in een verklaring.
Dit is niet alleen business. Het is een statement over Europese technologische soevereiniteit. Ek gebruikt zijn Spotify-succes om Europa's defensie-AI te versterken, een perfect voorbeeld van hoe Zweedse founders hun winsten herinvesteren in strategische sectoren.
Lovable van CERN naar 's werelds snelst groeiende AI-startup
De nieuwste toevoeging aan Stockholm's unicorn club is Lovable, opgericht door Anton Osika en Fabian Hedin. Hun verhaal toont hoe Zweden een nieuwe generatie AI-founders voortbrengt.
Osika, 34, begon zijn carrière niet als ondernemer maar als natuurkundige. Hij studeerde aan het prestigieuze KTH Royal Institute of Technology en ging werken bij CERN, 's werelds grootste deeltjesfysica laboratorium in Zwitserland. Maar na een paar maanden had hij er genoeg van.
"CERN had een leger van duizenden van de beste natuurkundigen ter wereld, maar ik begon snel te denken dat het langzame werk aan 'onmogelijke projecten' zoals het zoeken naar donkere materie verspilling van menselijk potentieel was," vertelt Osika aan Forbes. "Het besef was dat je veel, veel meer impact hebt in de industrie, door bedrijven op te bouwen."
Na een omweg via een handelsfirma in Stockholm en een AI-startup, richtte Osika in 2023 Lovable op. Het bedrijf ontwikkelde vibe coding, een AI-tool waarmee iedereen software kan bouwen zonder te kunnen programmeren. In juli 2025 werd Lovable gewaardeerd op $1,8 miljard, waarmee het Europa's snelst groeiende software-startup ooit werd.
"Mensen zijn van nature bouwers, maar het kunnen schrijven van code, of toegang hebben tot kapitaal, is het bepalende onderdeel geweest van het kunnen bouwen van software," zegt Osika. "Mensen begrijpen mensen, en Lovable is dit hulpmiddel om ideeën binnen minuten tot leven te brengen."
Het bedrijf boekt nu ongeveer $1 miljoen per dag aan abonnementen. Niet slecht voor een startup die pas twee jaar bestaat.
Robert Falck van Russische truckfabriek naar autonome elektrische vrachtwagens
Een ander fascinerend verhaal is dat van Robert Falck, oprichter van Einride. Falck werkte overdag in een Russische truckfabriek en bouwde 's nachts een startup voor nachtclub gastenlijsten. Hij verzamelt ook oude boeken en voorspelde ooit correct dat Chinese auteur Gao Xingjian de Nobelprijs voor literatuur zou winnen.
"Ik werkte bij Volvo, waar ik dieselmotoren, versnellingsbakken en trucks produceerde. Dat maakte de uitdagingen van de industrie duidelijk en dat ik een morele verplichting heb," vertelt Falck aan TechCrunch. "De zware vrachtvervoer industrie staat voor 7% tot 8% van de wereldwijde CO2-uitstoot, en de motoren die ik hielp produceren dragen ongeveer 1% bij aan de wereldwijde CO2-uitstoot. Zo groot was de impact van mijn vorige positie, en ik realiseerde me dat ik deel uitmaakte van het probleem."
Falck richtte Einride op in 2016, zijn zevende bedrijf. Het bedrijf bouwt autonome elektrische vrachtwagens zonder cabine voor een menselijke bestuurder. In 2021 haalde Einride $110 miljoen op en werd gewaardeerd op meer dan $1 miljard.
"Het heeft geen zin om een bedrijf te starten. Je bent ofwel gek, of als je het voor geld doet, ga je er niet komen, omdat er veel gemakkelijkere manieren zijn om geld te verdienen," zegt Falck. "Maar voor mij beschouw ik de CO2-uitstoot als de grootste uitdaging van onze generatie."
Peter Carlsson van Tesla naar Europa's batterij-kampioen
Nog een Stockholm-verhaal dat de moeite waard is. Peter Carlsson en Paolo Cerruti ontmoetten elkaar in 2011 bij Tesla's fabriek in Fremont, Californië. Beide hadden zich net aangesloten bij het bedrijf om de toeleveringsketen te leiden. Zes jaar later richtten ze Northvolt op, met de missie om Europa's eerste gigafactory voor batterijen te bouwen.
Carlsson had eerder gewerkt bij NXP Semiconductors, waar hij verantwoordelijk was voor inkoop en outsourcing. Bij Tesla werd hij Vice President Supply Chain. Maar hij zag een kans om Europa onafhankelijk te maken van Aziatische batterijproducenten.
"We wilden Europa's eerste gigafactory bouwen en bewijzen dat je duurzame batterijen kunt maken met hernieuwbare energie," zei Carlsson in interviews. Northvolt haalde uiteindelijk meer dan $2,75 miljard op en werd gewaardeerd op $12 miljard, waarmee het een van Europa's grootste unicorns werd.
Het bedrijf bouwt nu fabrieken in Zweden, Duitsland en Polen, en heeft contracten met BMW, Volkswagen en Volvo.
De Zweedse paradox waarom geven rijker maakt
Wat deze verhalen gemeen hebben is iets dat je zelden ziet in andere landen. Zweedse founders zien hun succes niet als eindpunt, maar als startpunt. Ze gebruiken hun winsten om de volgende generatie te financieren en begeleiden.
Adalberth's Norrsken House in Stockholm huisvest nu 450 werknemers van impact-startups. Ek investeert niet alleen in defensie-AI, maar ook in tientallen andere Europese startups via zijn Prima Materia fonds. Carlsson adviseert jonge cleantech-founders. Falck spreekt regelmatig op conferenties over duurzaamheid.
"Wat ik probeer te doen met de foundation is kijken of we impact entrepreneurs de volgende rolmodellen kunnen maken," zegt Adalberth. "Misschien kunnen we het toptalent echte problemen laten aanpakken en niet de zoveelste verslavende computergame of weer een ander online casino laten creëren."
Het resultaat? Zweden heeft nu een zelfversterkend nationaal ecosysteem waar elke nieuwe unicorn de volgende generatie financiert en begeleidt, ongeacht waar in het land ze zitten.
Duitsland's slimme "AI made in Germany" strategie
Duitsland speelt het spel anders dan alle anderen. Met het "AI made in Germany" programma investeert het land €3 miljard (later uitgebreid naar €5 miljard) in een nationale AI-strategie die kwaliteit boven snelheid stelt.
"Met een AI-offensief willen we tegen 2030 10% van onze economische output genereren op basis van AI en AI een belangrijk instrument maken in centrale gebieden," kondigde de Duitse regering aan in juli 2025.
Het slimme aan de Duitse aanpak? Ze positioneren "AI made in Germany" als een kwaliteitsmerk, net zoals "Swiss made" of "German engineering". Ze concurreren niet op snelheid of schaal, maar op betrouwbaarheid en precisie.
Het resultaat is dat 42% van Berlijnse developers werkt aan AI, 30% meer dan in de VS. Duitsland creëert een nationale AI-identiteit in plaats van alleen een hoofdstad-hub.
De Europese realiteit check
Laten we even eerlijk zijn over de rest van Europa. Ondanks alle mooie praatjes over innovatie, is de realiteit dat Europese startups 40% minder kans hebben om funding te krijgen na vijf jaar dan hun Amerikaanse tegenhangers.
"Ondanks het wereldklasse talent, de mondiale ambitie en unieke sterke punten van het Europese startup-ecosysteem, is het nog steeds absurd moeilijk om hier te bouwen," klagen de oprichters van Stripe en Wise in een open brief aan de EU.
De cijfers ondersteunen hun frustratie:
Europa: $45 miljard venture capital in 2023
VS: $120 miljard
China: $48 miljard
Nederland's keuze leren van Stockholm
Nederland staat voor een cruciale keuze. Het land heeft honderdern AI-producerende bedrijven volgens het CBS, met een sterke concentratie in Amsterdam. Maar het mist nog de systematische herinvestering-cultuur van Zweden.
ASML toont al de weg met hun €1,3 miljard investering in het Franse AI-bedrijf Mistral AI. Het is een signaal dat Nederlandse tech-reuzen bereid zijn grote bedragen te investeren in de toekomst van Europa. De vraag is nu of meer Nederlandse successen dit voorbeeld volgen.
De Nederlandse formule Zweedse pay it forward + Duitse branding
Nederland kan het beste van beide werelden combineren:
De Zweedse pay it forward mentaliteit waar succesvolle founders systematisch herinvesteren in de volgende generatie
De Duitse branding-aanpak: "AI made in Netherlands" als kwaliteitsmerk voor verantwoorde, betrouwbare AI
Stel je voor dat Nederlandse tech-successen het Zweedse model adopteren. Niet investeren in quick wins of wrappers, maar in fundamentele technologie die echt verschil maakt.
De toekomst Nederland's Zweedse moment
"In de startup-wereld is momentum alles. Alles wat je vertraagt, vertraagt je niet alleen, het doodt je door te voorkomen dat je ontsnappingssnelheid bereikt," waarschuwt Andreas Klinger van Prototype Capital.
Nederland heeft alle ingrediënten voor zijn eigen Zweedse moment. Het talent, de bedrijven, en de internationale connecties. Het mist alleen de nationale cultuur van herinvestering en een duidelijk verhaal over waar Nederland voor staat in AI.
De vraag is niet of Nederland kan concurreren met Zweden. De vraag is of het de moed heeft om Zweden's echte geheim te kopiëren: een heel land dat samenwerkt, waar succesvolle ondernemers hun volgende missie zien als het mogelijk maken van andermans succes.
Want uiteindelijk gaat het niet om de grootte van je hoofdstad. Het gaat om de kracht van je nationale verhaal en de bereidheid van je winnaars om de volgende generatie te helpen winnen.
Zweden heeft dat begrepen. Wanneer begrijpt Nederland het?
Max Pinas
Founder Dutchstartup.ai & studio hyra
Referenties
[1] StartupBlink (2025). Top unicorn cities and countries in 2025.
[2] Business Insider (2021). Klarna's Niklas Adalberth could have been a billionaire. He chose philanthropy instead.
[3] Forbes (2025). Vibe coding turned this Swedish AI unicorn into the fastest growing software startup ever.
[4] TechCrunch (2021). Einride founder Robert Falck on his moral obligation to electrify autonomous trucking.
[5] CBS (2025). AI-monitor 2024.
[6] CNBC (2025). Spotify's Daniel Ek leads investment in defense startup Helsing.


Platform launch: januari 2026
Claim alvast je plek in het Nederlandse AI ecosysteem
Dutch AI
Built Different
Het platform dat Nederlandse AI verbindt en zichtbaar maakt. Januari 2026.
Een initiatief van Willem Blom & Max Pinas | Powered by Studio Hyra
Dutch AI. Built Different 2025
Dutch AI
Built Different
Het platform dat Nederlandse AI verbindt en zichtbaar maakt. Januari 2026.
Een initiatief van Willem Blom & Max Pinas
Powered by Studio Hyra
Dutch AI. Built Different 2025
Dutch AI
Built Different
Het platform dat Nederlandse AI verbindt en zichtbaar maakt. Januari 2026.
Een initiatief van Willem Blom & Max Pinas | Powered by Studio Hyra
Dutch AI. Built Different 2025



