Investeren in Nederlandse AI
Nederland kan met gerichte investeringen serieuze AI-speler worden, denkt Invest-NL
27 nov 2025


Vandaag gooit Invest-NL hoge ogen in Het Financieele Dagblad met een even nuchtere als ambitieuze visie. Terwijl de wereld kijkt naar de titanenstrijd tussen Amerikaanse en Chinese taalmodellen, ontvouwt Nederland stilletjes een alternatieve, slimmere strategie. Vergeet de race om de grootste ChatGPT-concurrent te bouwen. De toekomst van de Nederlandse AI-industrie ligt niet in het imiteren van de reuzen, maar in het domineren van de cruciale niches waar hardware en de fysieke wereld samenkomen. Aan het roer van deze strategie staat Invest-NL, dat met gerichte investeringen bouwt aan een ecosysteem van de volgende generatie AI.
De boodschap van Invest-NL, de nationale financierings- en ontwikkelingsinstelling, is even nuchter als ambitieus. Nederland kan binnen vijf jaar een concurrerende rol spelen in de wereld van kunstmatige intelligentie, maar niet door de strijd om taalmodellen aan te gaan. Die is al grotendeels beslist. De echte kans ligt in wat volgt. ‘Ga niet de Amerikanen en Chinezen achterna door ook grote taalmodellen te ontwikkelen, maar zoek de niches op’, stelt Jelle Vaessen, fondsmanager deeptech bij Invest-NL, in een recent interview. [1]
Die visie is de kern van een nieuwe vorm van industriebeleid. In plaats van met hagel te schieten, wordt er gericht geïnvesteerd in een samenhangend ecosysteem van bedrijven die excelleren in de hardware die ‘next generation AI’ mogelijk maakt. Het gaat om de chips, de sensoren en de netwerken die AI in staat stellen de fysieke wereld te begrijpen en te beïnvloeden.
De eerste niche. Energiezuinige AI op de chip
Een van de belangrijkste niches is de ontwikkeling van energiezuinige AI-chips die direct op apparaten kunnen draaien, ook wel ‘edge AI’ genoemd. Terwijl grote taalmodellen enorme, energieslurpende datacenters vereisen, wordt de vraag naar efficiënte, lokale rekenkracht steeds groter. Het Internationaal Energieagentschap voorspelt een verdubbeling van het energieverbruik door datacenters in de komende vijf jaar, wat de roep om zuinige alternatieven alleen maar versterkt. [1]
Een perfect voorbeeld van deze strategie is de Eindhovense chipontwikkelaar Axelera AI. Dit bedrijf, waarin het Deep Tech Fund van Invest-NL €15 miljoen investeerde, lanceerde in oktober 2025 zijn ‘Europa’ chip. [2] [3] Deze AI Processor Unit (AIPU) levert met 629 biljoen operaties per seconde (TOPS) een rekenkracht die voorheen alleen in datacenters te vinden was, maar dan met een fractie van het energieverbruik. De technologie is zo veelbelovend dat de Europese Commissie het bedrijf in maart 2025 een subsidie van €61,6 miljoen toekende om de Europese digitale autonomie te versterken. [4] Axelera AI wordt gezien als een serieuze Europese uitdager van de Amerikaanse gigant Nvidia op het gebied van edge computing.
De tweede niche. Fotonica en de snelheid van het licht
Een andere cruciale technologie is fotonica, waarbij chips niet met elektriciteit maar met licht werken. Dit maakt dataverkeer exponentieel sneller en energiezuiniger, een essentiële voorwaarde voor de steeds complexere AI-toepassingen. Ook hier heeft Invest-NL een strategische positie ingenomen met een eerdere investering in Smart Photonics, eveneens uit de Eindhovense Brainport-regio. [5] Dit bedrijf is een van de weinige onafhankelijke producenten van fotonische chips ter wereld en vormt een sleutelonderdeel van de Europese Chips Act, die de afhankelijkheid van Aziatische chipproductie moet verminderen.
De combinatie van bedrijven als Axelera AI en Smart Photonics creëert een uniek Nederlands ecosysteem. Het ene bedrijf maakt de razendsnelle, energiezuinige AI-rekenkernen, het andere de infrastructuur om de data met de snelheid van het licht te transporteren. Samen vormen ze de hardware-ruggengraat voor de volgende generatie AI.
De derde niche. AI die de wereld begrijpt
De meest visionaire niche is misschien wel de focus op een nieuw type AI dat niet is getraind op tekst van het internet, maar op data uit de fysieke wereld. Stefan Leijnen, AI-expert aan de Hogeschool Utrecht en auteur van het ‘Deepdive AI’ rapport voor Invest-NL, noemt dit ‘wereldmodellen’. [1] Deze modellen worden gevoed met data van camera’s, radars, warmte- en geluidssensoren, waardoor ze de fysieke wereld leren begrijpen. Denk aan AI die autonoom kan rijden, robots kan aansturen in een fabriek of de kwaliteit van gewassen kan monitoren.
“Dat nieuwe type AI, de zogenoemde ‘wereldmodellen’, is niet gebaseerd op digitale teksten, zoals de grote taalmodellen waarmee OpenAI en Google aan de weg timmeren”, aldus Leijnen. [1] Hij gelooft dat Nederlandse bedrijven, met hun sterke positie in de high-tech maakindustrie en sensortechnologie, hier een uniek voordeel hebben. Het gaat niet langer om wie de meeste tekstdata heeft, maar om wie de rijkste en meest diverse data uit de fysieke wereld kan verzamelen en verwerken.
Een nieuwe vorm van industriebeleid
De strategie van Invest-NL is meer dan een reeks losse investeringen. Het is een bewuste poging om een samenhangend, soeverein Europees AI-ecosysteem op te bouwen, met Nederland als kloppend hart. Het idee van een ‘AI giga factory nieuwe stijl’ is hier een voorbeeld van. geen gecentraliseerd datacenter, maar een netwerk van slimme apparaten en servers die werken met Nederlandse chiptechnologie. [1]
Het is een langetermijnvisie die geduld en durf vereist. “Wij gaan nu pas starten met onze zoektocht, het uitpluizen van het ecosysteem”, erkent Vaessen. [1] Maar de koers is duidelijk. In plaats van een kansloze achtervolging in te zetten op de AI van gisteren, kiest Nederland voor een leidersrol in de cruciale technologieën van morgen. Door te focussen op de niches waar we historisch sterk in zijn - hardware, engineering en systeemintegratie - kan Nederland een onmisbare schakel worden in de wereldwijde AI-keten. Niet de grootste, maar wel de slimste.
Dit artikel is een interpretatie en analyse op basis van het oorspronkelijke artikel "Nederland kan met gerichte investeringen serieuze AI-speler worden, denkt Invest-NL", geschreven door Jan Fred van Wijnen en gepubliceerd in Het Financieele Dagblad op 26 november 2025.
Referenties
[1] Nederland kan met gerichte investeringen serieuze AI-speler worden, denkt Invest-NL. (2025, 26 november). Het Financieele Dagblad. https://fd.nl/bedrijfsleven/1578572/nederland-kan-serieuze-aispeler-worden-denkt-investnl
[2] Invest-NL Deep Tech Fund invests in Axelera AI. (z.d.). Invest-NL. https://invest-nl.nl/en/news/invest-nl-deep-tech-fund-invests-in-axelera-ai
[3] Axelera Announces Europa AIPU, Setting New Industry Benchmark for AI Accelerator Performance, Power Efficiency and Affordability. (2025, 21 oktober). Axelera AI. https://axelera.ai/news/axelera-announces-europa-aipu-setting-new-industry-benchmark-for-ai-accelerator-performance-power-efficiency-and-affordability
[4] Dutch chipmaker AxeleraAI gets $66 million EU grant. (2025, 6 maart). Reuters. https://www.reuters.com/technology/artificial-intelligence/dutch-chipmaker-axeleraai-gets-66-million-eu-grant-2025-03-06/
[5] SMART Photonics. (2023, 12 juli). Invest-NL. https://invest-nl.nl/nl/impact/ons-portfolio/smart-photonics


Platform launch: januari 2026
Claim alvast je plek in het Nederlandse AI ecosysteem
Dutch AI
Built Different
Het platform dat Nederlandse AI verbindt en zichtbaar maakt. Januari 2026.
Een initiatief van Willem Blom & Max Pinas | Powered by Studio Hyra
Dutch AI. Built Different 2025
Dutch AI
Built Different
Het platform dat Nederlandse AI verbindt en zichtbaar maakt. Januari 2026.
Een initiatief van Willem Blom & Max Pinas
Powered by Studio Hyra
Dutch AI. Built Different 2025
Dutch AI
Built Different
Het platform dat Nederlandse AI verbindt en zichtbaar maakt. Januari 2026.
Een initiatief van Willem Blom & Max Pinas | Powered by Studio Hyra
Dutch AI. Built Different 2025



