Investeren in Nederlandse AI
ROM's en Invest-NL onthullen de motor achter Nederlands AI-succes
27 nov 2025


Waar Invest-NL de strategische visie voor de Nederlandse AI-sector onthulde, laten de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (ROM's) vandaag zien dat deze strategie al in volle gang is. In een gezamenlijke 'Deep Dive' analyse, geschreven door AI-expert Stefan Leijnen, onthullen ze een portfolio van 96 AI-native startups die de ruggengraat vormen van de Nederlandse AI-economie. Maar het rapport doet meer dan dat. Het legt bloot waar Nederland staat in de wereldwijde AI-race, wat de bottlenecks zijn, en hoe we de kloof kunnen overbruggen tussen visie en wereldleiderschap.
AI Deep Dive: Strategic investing in the age of intelligence
Op 27 november analyseerden we het artikel in Het Financieele Dagblad waarin Invest-NL een pleidooi hield voor een scherpe, toekomstbestendige AI-strategie [1]. De kernboodschap was helder. Nederland moet niet de wedloop met de VS of China aangaan in nog grotere taalmodellen, maar bouwen op waar Europa sterk in is. De focus ligt op energie-efficiënte AI, hoogwaardige data, en de integratie met de fysieke wereld. Nu wordt die visie met concrete data en een onverbloemde analyse onderbouwd.
De 96 verborgen kampioenen en hun verdeling
De negen ROM’s, verenigd in ROM-Nederland, presenteren een indrukwekkend portfolio, visueel samengevat in de onderstaande infographic.

Sinds 2020 hebben zij geïnvesteerd in 96 AI-native startups, bedrijven waar AI de kern van de technologie vormt. Hoewel het aantal investeringsrondes na de COVID-piek in 2021 is genormaliseerd, is de gemiddelde ticket size in 2025 gestegen naar bijna €400.000, wat duidt op een volwassener wordende markt [2].
Deze bedrijven zijn vaak nog klein. 55% heeft minder dan 10 werknemers, maar ze groeien razendsnel en zijn cruciaal voor het verdienvermogen en de technologische autonomie van Nederland. De focus ligt op B2B-toepassingen in sectoren waar Nederland traditioneel sterk is. ICT (53%), hightech (30%), en gezondheid (19%) domineren het portfolio.
Maar de meest opvallende observatie zit in de verdeling over de AI-stack. Slechts 2% van de Nederlandse AI-startups richt zich op hardware en energie, maar deze categorie trekt maar liefst 18% van het geïnvesteerde kapitaal. Dit is geen toeval, maar een bewuste, kapitaalintensieve strategie om op de meest fundamentele laag van de AI-stack een verschil te maken. Ter vergelijking, 89% van de startups zit in de applicatielaag, die 76% van het kapitaal trekt [3].
"Juist deze AI-bedrijven zijn belangrijk voor het verdienvermogen van de toekomst en voor de technologische autonomie van Nederland en Europa. Daarom willen we hun groei de komende jaren actief versnellen," aldus Arjan van den Born, Algemeen Directeur bij ROM Utrecht Region [2].
De vijf strategische kansen volgens Stefan Leijnen
De analyse van AI-expert Stefan Leijnen, auteur van het Deep Dive rapport, laat haarscherp zien waar de strategische kansen liggen. Het rapport identificeert vijf kansrijke domeinen waar Nederland een defensieve en leidende positie kan opbouwen [3].
Strategische Kans | Omschrijving | Waarom Nederland |
|---|---|---|
Verticale Applicaties | AI-toepassingen in sectoren als agrifood, logistiek, energie, en hightech. | Nederland heeft sterke posities in deze sectoren, met proprietary data pipelines en sterke adoptie potentieel. |
Mens- en Wereldinterfaces | Interfaces die data verzamelen uit de fysieke wereld (sensoren, camera's). | Data van intelligence devices groeit sneller dan tekstdata. Nederlands leiderschap in responsible AI biedt strategisch voordeel. |
Data-deelplatforms | Platforms die het delen van data tussen bedrijven faciliteren. | Europese wetgeving creëert financiële incentives. Nederland kan fragmentatie van data toegankelijkheid reduceren. |
Wetenschappelijke AI | AI voor fundamenteel onderzoek in life sciences, materialen en fysica. | Sterke academische onderzoeksgroepen en model-driven, simulation-rich workflows. |
AI-Hardware | Energie-efficiënte chips zoals fotonische en neuromorfe hardware. | Nederlands sterk semiconductor ecosysteem. Hardware breakthrough kan GPU-dominantie doorbreken. |
Deze keuzes zijn niet willekeurig. Ze sluiten aan bij waar Nederland al sterk is, maar vereisen wel een bewuste keuze om niet de race naar de grootste taalmodellen aan te gaan. In plaats daarvan ligt de focus op toepassingen waar de fysieke wereld, data-eigenaarschap en energie-efficiëntie centraal staan.
Nederland op de wereldranglijst en de pijnlijke realiteit
Het Deep Dive rapport bevat ook een onverbloemde analyse van de Nederlandse positie in de wereldwijde AI-race. Nederland staat op de 20e plaats wereldwijd in de Global AI Index, een ranglijst die landen beoordeelt op hun AI-capaciteiten [3]. De scores laten een gemengd beeld zien.
Categorie | Score (max 100) | Beoordeling |
|---|---|---|
Infrastructuur | 40 | Goed |
Operating Environment | 67 | Goed |
Government Strategy | 43 | Matig |
Talent | 23 | Matig |
Research | 10 | Zwak |
Development | 11 | Zwak |
Commercial | 10 | Zwak |
Nederland scoort goed op infrastructuur en de algemene bedrijfsomgeving, maar zwak op onderzoek, ontwikkeling en commercialisering. Dit is een pijnlijke realiteit voor een land dat zichzelf graag ziet als innovatiehub. De scores wijzen op een fundamenteel probleem. We hebben de basis, maar we falen in het omzetten van kennis naar commerciële successen.
De bottlenecks die startups zelf aangeven
Het rapport bevat ook een enquête onder Nederlandse AI-startups over de grootste bottlenecks die ze ervaren. De resultaten zijn onthullend en bevestigen wat we in eerdere artikelen al signaleerden [3].
De grootste bottleneck is funding (score 7 op 10), gevolgd door regelgeving, commercialisering en sales, en talent. Toegang tot data, rekenkracht en onderzoek scoren lager, wat suggereert dat de infrastructuur redelijk op orde is, maar dat de groei wordt geremd door een gebrek aan kapitaal en de moeilijkheid om producten te verkopen.
Dit bevestigt de analyse uit ons eerdere artikel over het AI Deltaplan. De kennis is er, de infrastructuur is er, maar het geld en de ruimte (zowel fysiek als regulerend) ontbreken om door te groeien naar wereldspelers.
De energie-paradox en de prijs van innovatie
Een ander pijnpunt dat het rapport blootlegt, is de hoge energieprijs in Nederland. Met €95 per MWh betaalt Nederland meer dan het dubbele van Frankrijk (€32 per MWh) en aanzienlijk meer dan Duitsland (€46 per MWh) en België (€56 per MWh) [3]. Voor AI-bedrijven die afhankelijk zijn van rekenkracht is dit een substantieel concurrentienadeel.
Terwijl landen als Frankrijk en Duitsland belastingvrijstellingen en compensaties bieden voor datacenters en AI-infrastructuur, ontbreken deze in Nederland grotendeels. Dit maakt het voor kapitaalintensieve AI-hardware startups moeilijker om in Nederland te blijven, ondanks de sterke semiconductor-industrie en het talent dat hier aanwezig is.
Van €400k tickets naar €20-30 miljoen. De vallei des doods
Het rapport pleit voor een ambitieus industriebeleid en legt de vinger op de zere plek. Om de 96 startups van vandaag te laten doorgroeien tot de kampioenen van morgen, zijn grotere investeringsrondes nodig. Specifiek noemt het rapport tickets van €20-30 miljoen als cruciaal om de gap naar winstgevendheid te overbruggen. Voor bedrijven die willen uitgroeien tot domestic champions die globaal kunnen concurreren in hardware en foundation models, zijn zelfs tickets van €100+ miljoen nodig [3].
Dit is de spreekwoordelijke 'vallei des doods' die we in eerdere artikelen al signaleerden. De ROM's doen uitstekend werk in de vroege fase met tickets van gemiddeld €400k, en Invest-NL richt zich op grotere, strategische investeringen. Maar er is een gat in het midden, waar scale-ups vastlopen omdat ze te groot zijn voor vroegefase-investeerders en te klein voor de grote fondsen.
"Als Nederland en Europa economisch competitief, technologisch soeverein en in lijn met onze waarden willen blijven, is dit het moment om te handelen. We nodigen beleidsmakers, investeerders, ondernemers en de bredere AI-gemeenschap uit om de krachten te bundelen," aldus Gert-Jan Vaessen, Fund Manager van het Deep Tech Fund bij Invest-NL [3].
Beleidsaanbevelingen. Van visie naar actie
Het volledige Deep Dive rapport, met alle analyses en aanbevelingen, is te downloaden via de website van Invest-NL. Het rapport eindigt met een reeks concrete beleidsaanbevelingen die verder gaan dan alleen meer geld. Het pleit voor een geïntegreerde aanpak die kennis, geld en ruimte combineert.

Ten eerste moet er schaal worden gecreëerd en barrières worden weggenomen voor pensioenfondsen, verzekeraars en banken om in AI te investeren. Nederlandse pensioenfondsen investeren drie keer zoveel in Amerikaanse bedrijven als in Europese, een paradox die we ons niet kunnen veroorloven [4].
Ten tweede pleit het rapport voor investeringen in een "AI Gigafactory of the future", een grootschalig gedistribueerd deployment netwerk dat gevoelige data en vitale infrastructuur onder democratische governance houdt. Dit is geen pleidooi voor een centraal datacenter, maar voor een gedistribueerd netwerk dat past bij de Europese waarden van privacy en soevereiniteit.
Ten derde moeten structurele barrières worden weggenomen op het gebied van regelgeving, energieprijzen, en ruimte voor datacenters. Dit vereist Europese coördinatie, maar Nederland kan hier een leidende rol in spelen.
De motor draait, nu gas geven
De boodschap van het Deep Dive rapport is helder. De visie is er, de eerste resultaten zijn zichtbaar, en de motor van het Nederlandse AI-succes draait. De 96 startups in het ROM-portfolio zijn het bewijs dat de strategie werkt. Maar om van deze verborgen kampioenen de zichtbare winnaars van morgen te maken, is meer nodig dan alleen goede bedoelingen.
Het vereist grotere investeringsrondes, lagere energieprijzen, minder regelgevende barrières, en een ambitieus industriebeleid dat kennis, geld en ruimte combineert. Het vereist ook een mentaliteitsverandering. Van het zaaien van kennis naar het oogsten van commerciële successen. Van het faciliteren van startups naar het creëren van champions.
De vraag is niet meer of Nederland een serieuze AI-speler kan worden. De vraag is of we de durf hebben om de strategie door te trekken en de investeringen te doen die nodig zijn om van visie naar wereldleiderschap te gaan.
Dit artikel is een analyse en interpretatie van de Deep Dive publicatie van ROM-Nederland en Invest-NL, en haakt in op eerdere berichtgeving in Het Financieele Dagblad.
Referenties
[1] Nederland kan met gerichte investeringen serieuze AI-speler worden, denkt Invest-NL. (2025, 26 november). Het Financieele Dagblad. https://fd.nl/bedrijfsleven/1578572/nederland-kan-serieuze-aispeler-worden-denkt-investnl
[2] Van den Born, A. (2025, 27 november). Deep Dive. hoe we AI vandaag omzetten in het verdienvermogen van morgen [LinkedIn post]. LinkedIn. https://www.linkedin.com/posts/arjanvandenborn_deep-dive-hoe-we-ai-vandaag-omzetten-activity-7399321942519549952-tbCR
[3] Leijnen, S. (2025, november). AI Deep Dive. Strategic investing in the age of intelligence. Invest-NL & ROM-Nederland. https://www.invest-nl.nl/nl/nieuws/nederland-moet-inzetten-op-next-gen-en-energie-efficiente-ai
[4] Beleggingen pensioenfondsen in Amerikaanse bedrijven fors groter dan in Europese ondernemingen. (2025, 17 april). De Nederlandsche Bank. https://www.dnb.nl/algemeen-nieuws/statistiek/2025/beleggingen-pensioenfondsen-in-amerikaanse-bedrijven-fors-groter-dan-in-europese-ondernemingen/


Platform launch: januari 2026
Claim alvast je plek in het Nederlandse AI ecosysteem
Dutch AI
Built Different
Het platform dat Nederlandse AI verbindt en zichtbaar maakt. Januari 2026.
Een initiatief van Willem Blom & Max Pinas | Powered by Studio Hyra
Dutch AI. Built Different 2025
Dutch AI
Built Different
Het platform dat Nederlandse AI verbindt en zichtbaar maakt. Januari 2026.
Een initiatief van Willem Blom & Max Pinas
Powered by Studio Hyra
Dutch AI. Built Different 2025
Dutch AI
Built Different
Het platform dat Nederlandse AI verbindt en zichtbaar maakt. Januari 2026.
Een initiatief van Willem Blom & Max Pinas | Powered by Studio Hyra
Dutch AI. Built Different 2025



